Van Paulus de boskabouter tot Remco Campert

Inventarisatie van het archief van Boekhandel, Antiquariaat en Uitgeverij C.P.J. van der Peet

Door Marsha Keja

Tekening Wim Bijmoer

In een map, tussen correspondentie met drukkers en binders, valt een grote tekening in felle geschilderde kleuren op. Sinterklaas in een tuin met bloemen en de intrigerende titel: Sinterklaas blijft een zomer over. De tekening is van Wim Bijmoer en het verhaal van Henriëtte van Eyk. De makers zijn tegenwoordig bekender dan hun uitgever C.P.J. van der Peet. Het is kenmerkend voor het archief van deze uitgever, dat deel uitmaakt van de bibliotheek van de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak (KVB), beheerd door de Bijzondere Collecties van de UvA. In dit archief zitten vele bekende namen verborgen en hele mooie originele illustraties.

Bijna niemand zegt de naam Van der Peet nog wat, maar iedereen kent boeken die hij uitgaf: Pipi en de Bolderburen-boeken van Astrid Lindgren, Paulus de boskabouter van Jean Dulieu, verschillende titels van Mies Bouhuys. Van der Peet stond in zijn tijd – de uitgeverij bestond van eind jaren veertig tot eind jaren zestig – bekend als uitgever van het ‘goede kinderboek’, niet alleen inhoudelijk, maar ook uiterlijk met zorg uitgegeven. In recensies werden ook typografie en illustraties steeds geroemd.

Van der Peet had gevoel voor talent. Zo is het maken van een inventaris van dit archief een ontdekkingstocht waarbij niet alleen bekende kinderboekenschrijvers opduiken, maar ook onverwachte schrijvers en vertalers van kinderboeken, zoals Remco Campert, Jef Last en Hanny Michaelis, en naast bekende tekenaars als Wim Bijvoet en Leo Schatz, ook bekende ontwerpers als Helmut Salden en Lucebert.

Drukproef van omslag Muze zonder corset (1955), met rechts tekst van ontwerper Lucebert: De letters vet en vol kracht De kleur lekker warm en zacht Zo vind ik alles opperbert Wees wel gegroet van Lucebest

En het is een speurtocht naar de gangen van de ondernemer Van der Peet, om verbinding te leggen tussen alle takken waar hij zich mee bezig hield. Want hij gaf niet alleen kinderboeken uit. Ook dichtbundels en non-fictie voor volwassenen. Enkele jaren gaf hij de Schrijversalmanak uit, samengesteld door niet de minsten, zoals de op dat moment zeer goed en degelijk bekend staande Clara Eggink en A.L. Sötemann en een paar jaar later juist de jonge experimentele Bert Schierbeek en Jan Walravens.

Naast de uitgeverij had Van der Peet ook een boekhandel en een antiquariaat. Catalogi en bestellingen laten zien dat hij tot zijn dood in 1983 internationaal een belangrijk antiquaar was, die regelmatig verkooptentoonstellingen organiseerde van met name Indonesische en Japanse kunst in zijn winkel aan de Nieuwe Spiegelstraat in Amsterdam. Indonesië is een ander belangrijk aspect van Van der Peet. Hij woonde er al voor de Tweede Wereldoorlog, zat in Japanse kampen en richtte er na de oorlog, vanuit Nederland, ook boekhandels en een uitgeverij op. Die uitgeverij maakte veel kinderboeken voor het onderwijs. De brieven over het leiden van een bedrijf op afstand en de controle van de Onderwijscommissie op de inhoud van de boeken, geven een interessant beeld van het Indonesië in de jaren vijftig. Enkele van die kinderboeken kwamen zowel in het Indonesisch als in het Nederlands uit in de Badjing-reeks, geïnspireerd door de Puffinreeks van uitgeverij Penguin. In het archief zijn de plannen voor de reeks en de verwerkelijking ervan goed te volgen, als maar een van de vele reeksen die Van der Peet uitgaf: ‘Geschiedenis voor jonge mensen’, ‘De jonge reizigers’, ‘Jeugd en bedrijf’, ‘Kinderen uit alle landen’ en voor volwassenen ‘Facetten der West-Europese cultuur’, met werk van Pierre H. Dubois, W. de Gaay Fortman, H. van Galen Last en Lucas van der Land.

Omslagtekening van Marinus Schroevers voor Perkembangan Mobil (Over auto’s gesproken), Penerbitan dan Balai Buku Indonesia (1954), met in het midden boven en linksonder het logo van de Badjing-reeks

Een opmerkelijk onderdeel van het archief zijn stukken van de Stichting Fama Fraternitatis, waarmee Van der Peet boeken over de vrijmetselarij en rozenkruisers uitbracht. De bestelbrieven laten de sfeer van de geheimzinnige maçonnieke wereld zien, waarin de heren elkaar met broeder aanspreken, onbekende afkortingen gebruikt worden en ze een eigen jaartelling hanteren.

De kinderboeken van Astrid Lindgren en Jean Dulieu werden overgenomen door uitgeverij Ploegsma en zo kent iedereen ze ook. Het eerstgenoemde boek Sinterklaas blijft de zomer over kent een opmerkelijke editiegeschiedenis. De eerste en tweede druk verschenen bij de uitgeverijen Querido en Westfriesland. Van der Peet gaf de derde druk uit onder de, mijns inziens mindere, titel Mijnheer “Carlos” op avontuur. De Arbeiderspers en Het Spectrum gaven van deze titel de vierde en vijfde druk uit en vanaf 1970 gaf Westfriesland het boek weer uit onder de eerste titel. Waarom het zo gelopen is vertelt het archief Van der Peet helaas niet. Wel is het een voorbeeld van het werken van Van der Peet; het herkennen van talent, veel samenwerken en uiteindelijk niet het succes van een titel of auteur zelf helemaal kunnen genieten.