De correspondentie van John Gould

“Dear Sir, Not having heard from you since your letter of the 10th of February and your subsequent departure for Sydney, we have been for the last two months in a state of the most feverish anxiety respecting your safety….Pray write more frequently with all particulars, when we may hope to see you home, etc. etc.”

Zo schrijft Edwin C. Prince (ca 1810 – 1874) op 14 september 1839 aan John Gould. Prince was zijn secretaris die in London achterbleef, terwijl Gould en zijn vrouw in Tasmanië en Australië op expeditie waren.

John Gould (1804-1881) was de auteur van achttien rijk geïllustreerde vogelboeken, het eerste boek A century of birds hithero unfigured from the Himalaya Mountains verscheen tussen 1830 en 1833. Zijn laatste boek Monograph of Pittidae verscheen tussen 1880 en 1881. Pittidae zijn tropische zangvogels die tot onderorde schreeuwvogels behoren.
Gould was een van de belangrijkste Engelse taxonomen en verbonden aan de Zoological Society. John Gould schreef met alle belangrijke verzamelaars van zijn tijd. Zo onderhield hij o.a. contact met Coenraad Jacob Temminck, (1778-1858) en Hermann Schlegel (1804 – 1884) van het te Leiden gevestigde Rijksmuseum voor Natuurlijke Historie, nu het Naturalis Biodiversity Centre genoemd. Gould zag als eerste dat de op de Galapagos door Darwin verzamelde vogels, allemaal zgn. Galapagos vinken waren met elk een specifieke aanpassing aan het milieu en oorspronkelijk afkomstig waren van een soort vink. Hierin zag Darwin zijn idee over evolutie bevestigd.

De brieven van en aan John Gould verschenen tussen 1998 en 2006 in vijf verschillende delen

Waarschijnlijk door Edward Lear getekende Kaketoe

in een beperkte oplage tussen de 480 en 250 exemplaren. De brieven van Charles Darwin daarentegen zijn verschenen in 26 dikke delen en tevens integraal op het internet te raadplegen.
Van Alfred Russel Wallace (1823 – 1913) verscheen zijn brieven in Dear sir : sixty-nine years of Alfred Russel Wallace letters to the editor en Letters from the Malay Archipelago.
De brievencollectie is geredigeerd door Gordon C. Sauer, de man die sinds lange tijd alles verzamelde over John Gould. De brieven zijn afkomstig van zijn familie en uit diverse instituten in Engeland en Australië. Helaas zijn de latere brieven van 1857 tot zijn dood in 1881 nooit verschenen.

Op zoek naar meer persoonlijke gegevens over John Gould heb ik mij in de brieven van John Gould verdiept. En vooral de brieven die tijdens zijn reis van mei 1838 tot en met april 1840 naar Tasmanië en Australië waren geschreven. De gegevens wou ik gebruiken in het verhaal over John Gould in het pas uitgekomen boek: Australische vogels, door John Gould & Jacques Grégoire.
Gould schreef in deze periode 22 brieven. Zijn vrouw Elizabeth schreef in dezelfde tijd 12 brieven naar haar moeder in Londen. Prince, zijn secretaris schreef 27 brieven naar Gould in Australië. In deze brieven deed Prince uitvoerig verslag van de verkoopcijfers van de boeken van Gould, zijn contacten met de inkleurder en de drukker. Deze brieven geven een goed in zicht in het bedrijf dat Gould had opgezet.
Gould schreef vooral zakelijke brieven, of aan een commandant van een plaats, waarin hij toestemming vraagt om in een bepaald gebied te mogen rondreizen, of hij doet verslag van zijn reizen, waarbij het vooral over de gevonden vogelsoorten gaat. Ook in de brieven aan zijn vrouw beperkte hij zich tot zakelijke informatie, terwijl zijn vrouw in verwachting was en later in Tasmanië beviel van zijn zoon. Zijn naaste bekenden klaagden over het gebrek aan brieven en het ontbreken van een persoonlijke noot.
Voordat Edwar Lear bekend werd als schrijver van limericks was hij de eerste lithograaf van Gould’s prenten. Lear was duidelijk over wat hij vond van Gould’s brieven: “For when I do write, you answer me by a short scrawl – only one word of which out of every 20 can I decipher – pray send, but don’t write to reply this; ask Mrs. Gould to be so kind as to act as your secretary -& Dictate as much as you like..”.
De brieven maken wel duidelijk dat John Gould een vaardig zakenman en fanatiek verzamelaar van vogels was. Maar of hij al dan niet een sympathieke man was, valt uit de brieven niet op te maken.

Meer over John Gould en een reproductie van zestig van zijn prenten is te lezen in het door de KNNV uitgegeven boek: Australische vogels, door John Gould & Jacques Grégoire, met teksten van Jip Binsbergen en Achsa Vissel (Zeist, 2016).