Aan het eind van de jaren zestig verwierf de Amsterdamse Universiteitsbibliotheek de collectie ‘Amstelodamica’ van A.M. van de Waal. Hij werkte als archivaris bij een bank en bracht een van de grootste particuliere collecties betreffende Amsterdam bijeen. Zijn verzameling bestaat uit boeken, kaarten, foto’s, brieven en andere documenten. Na bijna vijftig jaar vereist goed beheer van deze collectie een andere ordening. Daarbij komt veel bijzonder materiaal opnieuw even aan het licht. Ditmaal bij voorbeeld documenten over het Amsterdam-Rijnkanaal.
Het Amsterdam-Rijnkanaal werd in gebruik genomen in 1952. Bij de aanleg werd ten dele teruggegrepen op plannen die al jaren vóór de Tweede Wereldoorlog voltooid waren, deels werd ook van al bestaande waterwegen gebruik gemaakt.
De opening van het Amsterdam-Rijnkanaal ging gepaard met tal van feestelijkheden. Zo ging een ‘revue aquatique’ in première met als titel AquamaRijn. Dit ‘waterspel in 2 acten en 20 tableaux’ werd uitgevoerd in de RAI door musici en dansers. Zij werden terzijde gestaan door onder meer 42 asfaltwerkers, 8 bloemisten, 10 kappers, 13 modelleurs, 8 stratenmakers, 26 tekenaars en 88 timmerlieden.
Een eerdere versie van het Amsterdam-Rijnkanaal werd gevormd door het Merwedekanaal. Over dat water voer in 1892 een feestelijke optocht, en ter herinnering werd een fraai gedecoreerde brochure gemaakt. De ‘losse kaart’ die erbij hoort ontbreekt, maar de impressie van het kanaal op de achterzijde van de brochure vergoedt veel.
Bij de opening van de nieuwe Rijnweg werd dichter Han G. Hoekstra de opdracht verleend een toepasselijk gedicht te vervaardigen. In het Gemeenteblad van 21 mei 1952 werd op p. 497 keurig van dit feit melding gemaakt: ‘Gedicht ter gelegenheid van de ingebruikneming van het Amsterdam-Rijnkanaal’. Hoekstra heeft zich vaardig van zijn taak gekweten, door voor de dag te komen met een poeem van bijna 100 regels, dat begint als volgt:
Wie Amsterdam zegt, zegt haven.
Wie haven zegt, denkt aan het licht,
dat zich in het water verdubbelt,
hij denkt aan een vergezicht
met loodsen, boten en kranen.
… [ etc.]
Onder de titel De Rijn in de R.A.I. werd in 1952 de officiële catalogus uitgegeven van de expositie en programma van de feestelijkheden. De oplage van dit boekje (prijs 80 cent) bedroeg 10.000 stuks. Slechts een enkel exemplaar kwam in een openbare collectie terecht. Alle aandacht voor de opening van het kanaal was overigens wel gerechtvaardigd. Volgens Wikipedia is het Amsterdam-Rijnkanaal het drukst bevaren kanaal ter wereld: jaarlijks varen er meer dan 100.000 schepen doorheen. Dat is ruim 270 per dag.