Amazone in Skythische kledij met lans op een wit paard in gevecht met naakte man met zwaard en schild (APM3987)
De gewonde Amazone is een bekende verschijning in de klassieke archeologie musea. Amazones zijn mythische vrouwelijke krijgers die al door Herodotus genoemd worden. Amazones worden ook afgebeeld op Grieks aardwerk en ze zitten vaak te paard en zijn veelal herkenbaar aan hun typerende kleding.
In de beeldhouwkunst zijn globaal drie verschillende type voorstellingen te onderscheiden. Soms grijpt de Amazone met haar geheven rechterarm naar een boog (Mattei type) of laat ze haar rechterarm laten rusten op haar hoofd (Sciarra type). Maar het komt ook voor dat ze met haar rechterarm een zwaaiend gebaar maakt mogelijk van een overwinning (Capolitolijns -Sosicles type).
De gewonde Amazone gezien van de zijkant met duidelijk zichtbaar de wond en de bloeddruppels (APM 491).
De Amazone in het Allard Pierson Museum is een Romeins kopie (c. 125 n. Chr.) in Pentilisch marmer van een Grieks origineel (Polykleitos?) uit de vijfde eeuw v. Chr. Het is een beeld dat half levensgroot is. Het is van het type Sciarra en toont dus een Amazone die haar linkerarm laat rusten op een pilaar (die is hier verdwenen) en haar rechterarm (die ontbreekt ook) naar achteren heeft geslagen en haar hand op haar hoofd laat rusten. Amazones zijn gekleed in een zogenoemde chiton en veelal met een ontblote borst. Maar de vraag bij de Amazone is: waar is de wond?
Wil je die zien dan moet je goed kijken want die zit er wel degelijk, ter hoogte van de rechterborst onder de oksel van de rechterarm. Het is een klein sneetje en daaronder zien we een aantal druppels bloed. Het is best wel subtiel in vergelijking met het wijdse gebaar dat de amazone maakt. De bloeddruppels zijn bijna niet zichtbaar maar wel met strijklicht. Dit is een van de aanwijzingen dat dit soort beelden beschilderd waren want met een contrasterende verf zouden de druppels bloed veel beter zichtbaar zijn.
Detail met de wond en de bloeddruppels bij de Gewonde Amazone uit de Ny Carslberg Glyptotek te Kopenhagen.
Amazone in de Ny Carlsberg Glyptotek in Kopenhagen. he tbeeld heeft een rijke biografie. In 1897 was het in Palazzo Sciarra (Rome) en nog eerder was het in Palazzo Barberini, toen het was verworven van kardinaal del Monte in 1628. Op zijn landgoed was het beeld gevonden in de voormalige tuinen van Sallustianus.
In de Ny Carlsberg Glyptotek in Kopenhagen staat een gewonde Amazone waar de wond heel duidelijk is te zien. Hier is ook veel onderzoek gedaan naar de manier waarop deze beelden waren beschilderd. Uit onderzoek van drie beelden van een gewonde Amazone bleek dat vier verschillende pigmenten bleken te zijn gebruikt. Deze waren met name toegepast in combinatie voor de huidtinten: rode hematiet, Egyptisch blauw, roze, en sporen van okergeel, dat ook werd gebruikt om het haar te kleuren. De ogen en lippen werden ook geverfd. Resten van Egyptische blauw werd gevonden op de zoom van de chiton (die een rode riem had) en de sandaal. Tot slot lieten ook de druppels bloed uit de wond restanten zien van Egyptisch blauw.
Gewonde Amazone in het Metropolitan Museum in New York. Ook dit beeld heeft een rijke herkomstgeschiedenis. Het wordt voor het eerst vermeld in 1771 in de collectie van Gavin Hamilton die het verkocht aan Lord Shelburne, Marquis of Lansdowne. In 1930,werd het verkocht bij Christies en werd het gekocht door Rockefeller die het beeld twee jaar later schonk aan het Metropolitan Museum.
En mocht u nog denken dat Amazones iets te maken hebben met het Amazone gebied, dan heeft u gelijk. De Tapujan Indianen stam in Brazilië hadden ook vrouwelijke krijgers en de Spaanse ontdekkingsreiziger Francisco de Orellana vernoemde in 1542 om deze reden de rivier naar de Amazones en daarmee spreken we nu nog steeds van het Amazonegebied.