‘Dit is toch geen stamppot?’ ‘Echt wel!’ In een reclamespotje voor een supermarkt zijn twee kleuters aan het woord. Duidelijk is dat beide dames van nog geen 5 jaar een heldere mening hebben over hoe een echte stamppot eruit moet zien. Stamppot boerenkool met worst en hutspot met klapstuk zijn zonder twijfel authentieke vaderlandse gerechten. Maar hoe oud is die Hollandse stamppot eigenlijk?
Neem nou hutspot. Was dit gerecht inderdaad al in 1574 bekend? Volgens de overlevering lieten de Spanjaarden in dat jaar bij hun overhaaste aftocht in Leiden een ketel met hutspot achter. Jacques Meerman wijdt er een hoofdstukje aan in zijn boek Een kleine geschiedenis van de Nederlandse keuken dat vorig jaar is verschenen. Meerman deed uitvoerig onderzoek in onze collectie Geschiedenis van de Voeding en verwijst naar de vele recepten van huspot of hutspot die vanaf de zeventiende eeuw te vinden zijn in Nederlandse kookboeken zoals de Verstandige kock of Sorghvuldige huyshoudster. Dat zijn overigens geen recepten voor het klassieke gerecht van aardappelen, wortelen, uien en rundvlees. De combinatie met aardappelen zie je pas voor het eerst in de negentiende eeuw. Joop Witteveen zocht al eerder uit dat het eerste klassieke recept voor hutspot te vinden is in het kookboek de Nieuwe Vaderlandsche Kookkunst uit 1797. 
Meerman voegt daaraan toe dat de instructie voor het stampen van de ingrediënten pas aan het eind van de negentiende eeuw in recepten voorkomt.
Een standaard recept voor hutspot in de Nederlandse kookboeken uit de de zeventiende en achttiende eeuw heeft Meerman niet gevonden. Hutspot lijkt meer een algemene term voor stoofschotels waarin allerlei soorten vlees en vis het hoofdbestanddeel kunnen zijn. Stoofschotels die je evengoed in buitenlandse kookboeken terugvindt.
Is onze klassieke hutspot dus aan het eind van de achttiende eeuw ontstaan?
Misschien toch niet. Meerman maakt melding van een recept voor Uspot, met als belangrijkste ingrediënten vlees, uien en wortelen, dat hij vond in een Spaans kookboek uit 1611. En onlangs stuitte ik toevallig op een recept in een Engels kookboek uit 1621: A booke of cookerie door Stephen Murrell uit 1621. In het recept: To make Hutchpot on the Dutch fashion zijn belangrijke bestanddelen vlees, uien en wortelen. Murrell, een professionele kok in London, had op zijn reis door de Nederlanden waarschijnlijk kennis gemaakt met het gerecht. Zijn kookboek is binnen het UvA domein via onze online catalogus te vinden in the Early English Books Online.
Het lijkt erop dat hutspot van vlees, wortelen en uien toch al langer een authentiek ‘Nederlands’ recept is en, als we de reclamemakers mogen geloven, zou er nog steeds genoeg animo zijn voor dit oud vaderlandse gerecht zelfs onder de jongste generatie. Om met de dames te spreken: ‘Echt wel!’
Murrell’s recept voor Hutchpot
Het reclamespotje voor stampot: https://www.youtube.com/watch?v=7VAJTl7tez8